تمام تعالیم دینی و وظایفی که خدای متعال برای انسان تعیین فرموده است، همه به نحوی غفلت‌زدا هستند و باعث می‌شوند که انسان از عواملی که موجب غفلت میشود رها گردد، تا بتواند در مسیر صحیح قرار گیرد.
علمای اخلاق و معارف دینی، بحث‌های وسیع و مفصلی درباره «غفلت» در نوشته‌های خود انجام دادهاند و از عواملی که سبب غفلت در انسان میشود، بحث نموده‌اند، در اینجا به ذکر عواملی چند می‌پردازیم:
1- توجّه به مظاهر زندگی مادی
قرآن کریم می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لا تُلْهِكُمْ أَمْوالُكُمْ وَ لا أَوْلادُكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ»[14]؛ ای اهل ایمان! مبادا مال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل کند.
کلمه «تلهی» از مصدر «الهاء» گرفته شده، و این کلمه به معنای مشغول و سرگرم شدن به کاری و غفلت از کاری دیگر است، و منظور از «الهاء اموال و اولاد از ذکر خدا» این است که اشتغال به مال و اولاد، انسان را از یاد خدا غافل کند، چون خاصیت زینت حیات دنیا همین است که آدمی را از توجه به خدای تعالی باز می‌دارد هم چنان که فرمود: «المالُ وَ البَنُونَ زيِنَة الحیاةِ الدُّنیا» و اشتغال به این زینت دل را پر می‌کند، و دیگر جایی برای ذکر خدا و یاد او باقی نمی‌ماند.[15]
خداوند در جائی دیگر از قرآن کریم می‌فرماید:
«إِنَّ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا وَ رَضُواْ بِالحَْيَوةِ الدُّنْيَا وَ اطْمَأَنُّواْ بهَِا وَ الَّذِينَ هُمْ عَنْ ءَايَاتِنَا غَافِلُون»[16]
آنها که ایمان به ملاقات ما (در قیامت) ندارند و به زندگی دنیا خشنود شدند و بر آن تکیه کردند و آنها که از آیات ما غافلند (همه) آنها جایگاهشان آتش است، به خاطر کارهایی که انجام می‌دادند!
امیرالمؤمنین می‌فرماید: «إنَّ الدُّنيا خَدَّاعةٌ صَرَّاعَةٌ مَکَّارةٌ غَرارَّةٌ سَحَّارَةٌ»[17] دنيا «صَرَّاعَةٌ» است، یعنی کلاه سرت می‌گذارد «مَکَّارَةٌ» است؛ یعنی تو را فریب می‌دهد، «غَرَّارَةٌ» است؛ یعنی تو را به غرور وامی‌دارد و «سَحَّارَةٌ» است؛ یعنی تو را سحر و جادو می‌کند.
ادامه…
